11 marca 2020 r. węgierski rząd podjął decyzję o wprowadzeniu stanu zagrożenia spowodowanego rozprzestrzenianiem się SARS-CoV-2. Kwestię stanu zagrożenia reguluje art. 53 węgierskiej Ustawy Zasadniczej, na podstawie którego rząd ma m.in. prawo do wydawania rozporządzeń na okres 15 dni, a także zawieszania obowiązywania niektórych aktów prawnych. Podejmowane działania przybierają formę dekretów. 30 marca Zgromadzenie Narodowe wydłużyło okres obowiązywania nadzwyczajnych uprawnień dla rządu na czas nieoznaczony. Stan ten obowiązywał do 17 czerwca.
Wprowadzenie w marcu stanu zagrożenia było przedmiotem krytyki ze strony instytucji UE, europejskich polityków i opinii publicznej. Jednak w czasie wysłuchania w Parlamencie Europejskim 14 maja wiceprzewodnicząca KE Věra Jourová stwierdziła, że uchwalona 30 marca ustawa nie będzie podstawą uruchomienia tzw. procedury przeciwnaruszeniowej (której oczekiwały niektóre frakcje w Parlamencie Europejskim). Zapowiedziano natomiast monitorowanie praworządności na Węgrzech z powodu środków wprowadzonych przez rząd w związku z pandemią.
Warto wskazać, że ustawa z 16 czerwca, która odbierała rządowi nadzwyczajne uprawnienia, pozostawiła kilka „furtek”, które umożliwiają ich ponowne wprowadzenie w jeszcze szybszym trybie, w oparciu o stan zagrożenia zdrowia publicznego. Znowelizowano też ustawę o zarządzaniu kryzysowym poprzez wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym rząd ma prawo podejmować inne działania, jeżeli ujęte w ustawie będą niewystarczające. Chodzi o ponowne wprowadzenie stanu nadzwyczajnego (w różnej formie). Czynnikiem warunkującym uruchomienie tej procedury może być np. rosnąca liczba przypadków koronawirusa poza granicami Węgier.
Pakiet na rzecz naprawy gospodarki na Węgrzech został wprowadzony dekretami. Jego łączna wartość wynosi ok. 1500 mld forintów. Zdaniem węgierskich władz absolutnym priorytetem dla rządu była ochrona miejsc pracy poprzez wsparcie przedsiębiorców. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (KSH) z lutego bezrobocie wynosiło 3,5 proc. (najniższe bezrobocie odnotowano w kwietniu i październiku 2019 roku – 3,3 proc.).
Działania wspomagające ochronę miejsc pracy przybrały różne formy, ale przede wszystkim sprowadziły się do dopłat do pensji pracowników. Program wsparcia pracodawców polegał na tym, że w zamian za 6 miesięcy gwarantowanych dopłat do pensji, rząd oczekuje utrzymania poziomu zatrudnienia na niezmienionym poziomie przez kolejne trzy miesiące. Łącznie ma to zabezpieczyć miejsca pracy przez dziewięć miesięcy. Według danych rządu z 1 czerwca z tego typu pomocy skorzystało ponad 10 tys. firm, a w ich efekcie uda się ochronić 134 tys. miejsc pracy. Program ten został przewidziany do 31 sierpnia 2020 roku.
Równolegle uruchomiono programy inwestycyjne nastawione na tworzenie nowych miejsc pracy. Ich łączny budżet wyniósł 450 mld forintów, czyli około 1,23 mld EUR. Warto wskazać, że 29 kwietnia premier Węgier Viktor Orbán powiedział w parlamencie, że osoby bezrobotne będą otrzymywały świadczenie dla bezrobotnych przez trzy miesiące, a następnie – jak stwierdził – nie będzie już żadnego Węgra, który nie otrzymałby nowej oferty pracy, czy to z rynku pracy czy sektora państwowego. Mocno aktywne było węgierskie wojsko, które w czasie pandemii rozpoczęło kampanię skierowaną do bezrobotnych, pokazując służbę wojskową jako możliwą alternatywę i pewne miejsce pracy. Prognozy rządu dotyczące wzrostu bezrobocia wskazywały, że w tym roku ma ono wzrosnąć o 2,1 p.p. do poziomu 5,6 proc. Jednocześnie w roku 2022 stopa bezrobocia ma zmaleć i ustabilizować się na poziomie sprzed pandemii COVID-19 – tj. 3,5 proc.
Przedsiębiorcy uzyskali zwolnienie z egzekucji zadłużeń wobec służb podatkowych do czasu zniesienia stanu nadzwyczajnego. Rząd wprowadził kredyty z preferencyjnym oprocentowaniem i gwarancjami skarbu państwa o wartości 5,6 mld EUR (2000 mld forintów) i gwarancjami o wartości ok. 500 mld forintów. Pomoc dla przedsiębiorców była także adresowana do konkretnych sektorów gospodarki. I tak branże hotelarska, rozrywkowa, sportowa, kulturalna i związana z transportem pasażerskim zostały zwolnione z jakichkolwiek składek na ubezpieczenie zdrowotne, pracownicze i emerytalne. Pozostałe branże zostały zwolnione ze składek emerytalnych, a podstawa składki zdrowotnej została zmniejszona do kwoty minimalnej. Wartość tej inicjatywy rządu przekroczyła 410 mln EUR. Jednocześnie małe przedsiębiorstwa zostały zwolnione z podatków i składek na ubezpieczenia społeczne.
W turystyce i gastronomii do końca roku zawieszono obowiązek opłacania podatków miejscowych (opłaty klimatycznej i uzdrowiskowej). Jednocześnie dekretem wskazano, że umowy najmu powierzchni użytkowych na potrzeby: turystyki, hotelarstwa, rozrywki, hazardu, filmu, sztuk scenicznych i sportowych nie mogły zostać wypowiedziane do 30 czerwca, a jednocześnie czynsz nie mógł zostać podniesiony. Zawieszono także reguły dotyczące rezerw obowiązkowych banków.
Także osoby prywatne otrzymały wsparcie. Do końca roku zawieszono obowiązek spłaty kredytów (kapitału i odsetek) dla osób prywatnych, które zawarły umowy kredytowe 18 marca. Jednocześnie ustalono, że nowe kredyty konsumpcyjne mogą mieć oprocentowanie nie wyższe aniżeli 5 proc. RRSO. Osobnym dekretem rząd zawiesił eksmisje oraz egzekucje długów do 15. dnia po zakończeniu stanu zagrożenia epidemiologicznego.
Na początku lipca rząd uchwalił budżet na 2021 rok. W przeddzień jego uchwalenia przedstawiono prognozy ekonomiczne, zgodnie z którymi deficyt budżetowy wzrośnie o 1,1 p.p. do 3,8 proc. PKB, a w przyszłym roku jest prognozowany na poziomie 2,7 proc. PKB.
To najważniejsze elementy tarczy antykryzysowej na Węgrzech. Możemy do niej dodać także systemowe podwyżki wynagrodzeń dla pracowników służby zdrowia na poziomie 20 proc. 12 lipca rozpoczął się drugi etap walki Węgier z koronawirusem, w związku z rozwojem pandemii w sąsiednich krajach. Przywrócono wtedy m.in. środki zapobiegawcze w postaci obowiązkowej kwarantanny, a także zakaz wjazdu na Węgry z niekórych krajów. Aktualizacja państw, które są objęte ograniczeniami, jest robiona regularnie, podobnie jak w innych krajach UE.
