W grudniu 2020 roku ukraińskie Ministerstwo Transformacji Cyfrowej zaprezentowało zaktualizowaną „Mapę drogową integracji Ukrainy z Jednolitym rynkiem cyfrowym UE”. Jej realizacja ma doprowadzić do wdrożenia Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej – transformacji organu regulacyjnego w zakresie usług telekomunikacyjnych, wprowadzenia nad Dnieprem analogicznego do unijnego systemu elektronicznych usług powierniczych, zwolnienia częstotliwości niezbędnych do uruchomienia 5G, rozwoju i wykorzystania szerokopasmowego dostępu do internetu, rozwoju handlu elektronicznego, wprowadzenia jednego europejskiego numeru alarmowego 112, wprowadzenia – spójnego z unijnym – systemu ochrony cybernetycznej i cyberbezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych. Aby zrealizować program, wdrożonych w ustawodawstwo Ukrainy ma zostać 75 regulacji UE.
Zachęcające wyniki badania
Decyzję o integracji Ukrainy z Jednolitym rynkiem cyfrowy (JRC) poprzedziło zlecone przez ministerstwo badanie dotyczące potencjalnych płynących z niej korzyści.
„Różne scenariusze integracji z Jednolitym rynkiem cyfrowym UE pokazują, że rozmiar potencjalnych korzyści będzie zależał od skali regulacyjnych i cyfrowych przekształceń na Ukrainie. Im szybciej i efektywniej przeprowadzimy niezbędne zmiany, tym szybciej będziemy mogli otrzymywać korzyści z integracji z Jednolitym rynkiem cyfrowym UE” – komentowała wiceminister Transformacji Cyfrowej Valeria Ionan.
Z badania wynika, że do głównych korzyści gospodarczych można zaliczyć zmniejszenie kosztów transakcyjnych i handlowych w handlu towarami i usługami pomiędzy UE i Ukrainą. Ważne korzyści to podniesienie efektywności działań biznesowych i wzrost produktywności gospodarki i PKB Ukrainy. Obywatele Ukrainy mogą otrzymać ułatwiony dostęp do tańszych innowacyjnych cyfrowych towarów i usług.
Jak wynika z analiz, stopniowe zbliżanie rozwoju cyfrowego Ukrainy do poziomu UE w ramach integracji z Jednolitym rynkiem cyfrowym wpłynie korzystnie na handel między Ukrainą i UE: wzrost eksportu z Ukrainy do UE – towarów o 11,8-17 proc. (2,4-3,4 mld dolarów) i usług o 7,6-12,2 proc. (302,5-485,5 mln dolarów). Ponadto będzie rzutować na efektywność pracy i wzrost gospodarczy Ukrainy – wzrost PKB o 2,4 proc.- do nawet 12,1 proc. (3,1-15,8 mld dolarów), a poziomu życia obywateli o 3,6-7,8 proc.
Jednolity rynek cyfrowy jest priorytetem integracji Ukrainy z UE. To także ważny instrument pogłębiania integracji gospodarczej z rynkiem wewnętrznym UE i rozwijania cyfryzacji Ukrainy na poziomie standardów europejskich czy światowych. Integracja przewiduje rozszerzenie wzajemnego dostępu do rynków online i usług cyfrowych oraz przyłączenie Ukrainy do jednolitych zasad z UE, standardów i procedur dotyczących zawierania kontraktów cyfrowych, realizacji płatności i rozliczeń cyfrowych, rozpowszechniania treści cyfrowych, praw autorskich, realizacji transgranicznych usług cyfrowych i ochrony praw konsumentów – komentowali autorzy badania.
Zwrócili uwagę, że w ramach kształtowania Jednolitego rynku cyfrowego kraje UE podejmują inicjatywy dotyczące cyfryzacji różnych sfer gospodarki, co powinno wpłynąć na przyspieszenie cyfrowej transformacji tych krajów. W konsekwencji także Ukraina musi przyspieszyć swoją transformację cyfrową, jeśli nie chce dopuścić do pogłębienia i tak już znacznej przepaści technologicznej, która ją dzieli z UE.
Prężny rozwój Ukrainy w tym zakresie powstrzymują: niekorzystne dla cyfrowych innowacji regulacje, zapóźnienie we wprowadzaniu przez państwo technologii cyfrowych i słaby rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej. Na te sfery w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę – konstatują autorzy badania.
Dynamika rozwoju cyfryzacji naszego wschodniego sąsiada w latach 2016-2018 była powolna. Cyfryzacja krajów sąsiednich postępowała szybciej niż Ukrainy, co doprowadziło do tego, że Ukrainę w tym względzie wyprzedziły państwa UE znajdujące się na końcu unijnego zestawienia – Chorwacja, Bułgaria i Rumunia.
Jak wynika z przeprowadzonych analiz, na poziom cyfryzacji Ukrainy w 2018 r. pozytywnie wpływały takie czynniki jak: kapitał ludzki (poziom cyfrowych nawyków u ludności) oraz integracja technologii cyfrowych przez biznes (wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych ICT we współpracy biznesu z konsumentami i w transakcjach pomiędzy podmiotami biznesowymi). Ukraina najbardziej była zacofana pod względem cyfrowych usług państwowych, stałego szerokopasmowego dostępu do internetu i dostępu gospodarstw domowych do internetu oraz wykorzystania usług internetowych przez obywateli. Jednocześnie Ukraina wyprzedzała kraje UE pod względem przystępnych cen internetu.
Postępująca cyfryzacja wpłynie pozytywnie na produktywność gospodarki i wzrost gospodarczy Ukrainy – w zależności od poziomu cyfryzacji efekt makroekonomiczny może wynieść od 2,4 proc. do nawet 12,1 proc. wzrostu PKB. Według szacunków wynikających z badania zwiększenie cyfryzacji gospodarki o 1 proc. przekłada się na wzrost ukraińskiego PKB o 0,46 proc. Oznacza to, że jeśli Ukraina zwiększy swój poziom cyfryzacji z obecnego do najniższego poziomu cyfryzacji w UE, to przyniesie to 2,4 proc. wzrostu PKB, czyli 3,1 mld dolarów rocznie. Osiągnięcie średniej unijnej w zakresie cyfryzacji przełoży się już na 7,5 proc. wzrostu PKB, czyli 9,8 mld dolarów, a zrównanie się z najbardziej rozwiniętymi w tym zakresie państwami UE to aż 12,1 proc. PKB i 15,8 mld dolarów rocznie.
Integracja z unijnym rynkiem cyfrowym może zwiększyć eksport usług z Ukrainy do UE od 7,6 proc., do 12,2 proc. W 2018 r. jego wartość wyniosła prawie 4 mld dolarów. Przy założeniu, że zbliżenie regulacyjne Ukrainy i UE osiągnie poziom najniższy w UE, będzie to 7,6 proc. wzrostu, czyli 302,5 mln dolarów, osiągnięcie poziomu średniego to 9,9 proc. wzrostu – 394 mln dolarów, a najwyższego to już 12,2 proc., czyli 485,5 mln dolarów. Jednocześnie rosnąć będzie też eksport usług z UE do Ukrainy; zależnie od scenariusza rozwoju o 5,7 proc., 7,5 proc., 9,1 proc., co w liczbach bezwzględnych daje 191 mln, 252 mln albo 305 mln dolarów.
Znacznie lepsze rezultaty da zbliżenie w sferze cyfryzacji w handlu towarami. Eksport towarów z Ukrainy do UE może wzrosnąć od 11,8, do 17 proc., a to przyniesie 2,4 mld dolarów przy najniższym poziomie i 3,4 mld dolarów przy najwyższym. Osiągnięcie średniego unijnego poziomu cyfryzacji to wzrost eksportu towarów o 14,4 proc. i wpływy z tego tytułu większe o 2,9 mld dolarów.
„Pozytywny efekt zmniejszenia różnic w obszarze cyfryzacji może być najbardziej odczuwalny w handlu towarami pomiędzy Ukrainą i UE, co można wyjaśnić tym, że bariery cyfrowe w handlu towarami są bardziej odczuwalne w porównaniu z usługami. Oczekuje się, że zmniejszenie ograniczeń w handlu między Ukrainą i UE w wyniku integracji w JRC UE będzie sprzyjać zmniejszeniu ogólnego poziomu pozataryfowych ograniczeń i kosztów handlowych w dwustronnym handlu towarami i usługami pomiędzy Ukrainą i UE (poprzez cyfryzację transakcji handlowych i usług państwowych)” – oceniają autorzy badania.
Eksperymentalne bezpieczeństwo
Wciąż nierozwiązana na razie pozostaje jednak kluczowa dla cyfrowej gospodarki kwestia – bezpieczeństwa danych. Co prawda na początku lutego rząd przyjął uchwałę, która zakłada stworzenie rezerwowej bazy danych z państwowych zasobów informacyjnych. Odpowiadające za jej prowadzenie Narodowe Centrum Państwowych Zasobów Informacyjnych będzie miało w związku z tym dwa zadania. Pierwsze to zabezpieczenie nieprzerwanej pracy państwowych zasobów informacyjnych podczas kopiowania informacji do rezerwowej bazy. Drugi to zapewnienie należytego funkcjonowania serwerów, systemu przechowywania danych i kontroli danych statystycznych.
„W warunkach wojny hybrydowej prawdopodobieństwo zagrożeń cybernetycznych i incydentów cybernetycznych jest znacznie wyższe i dlatego kwestia uniemożliwienia albo zmniejszenia podobnych ryzyk jest zadaniem priorytetowym. Robiąc kopie danych państwowych, zabezpieczamy się przed utratą tych danych” – komentował odpowiedzialny za cyfryzację wicepremier Mychajło Fedorow.
Na efekty przedsięwzięcia trzeba będzie jednak poczekać, ponieważ na razie projekt ma charakter eksperymentalny.
